Nói như vậy để thấy rằng dù Ninh Thuận không phải là quê hương của cây nho nhưng sự có mặt của loại quả này đã mang lại cho vùng quê nắng gió một hương sắc mới với những giá trị độc đáo.
Nông dân xã Phước Thuận phấn khởi thu hoạch cây nho đỏ giống Cartinal.
Những giá trị mà nho mang lại cho quê hương Ninh Thuận trước hết phải kể đến nguồn lợi kinh tế. Hiện nay người dân trồng nho nếu tiến hành đúng kỹ thuật sẽ lãi trung bình 100- 150 triệu/ha/năm đối với loại nho đỏ và 200- 300 triệu đồng đối với giống nho xanh NH 01-48. Bên cạnh thu nhập từ bán nho tươi, người dân còn có nguồn lợi khác từ chế biến vang nho và mật nho. Ngoài ra điều đáng nói đối với người trồng nho hay người kinh doanh nho là thị trường của mặt hàng này ngày càng phong phú và đa dạng. Sản phẩm nho có mặt ở hầu khắp các chợ trong tỉnh, ở siêu thị, ở một số nhà hàng khách sạn, ở một số tỉnh bạn (Bình Thuận, Khánh Hòa, Đà Nẵng...) và hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Đó là dấu hiệu đáng mừng vì rằng sau những thăng trầm trong quá trình phát triển, giờ đây nho đã có một sức sống mới và trở thành một sản phẩm tiềm năng đang được đầu tư và khai thác hiệu quả.
Tính đến nay, cây nho “bén rễ” tại vùng đất Ninh Thuận là 54 năm. Đó là khoảng thời gian chưa dài nhưng đủ để người ta phần nào hiểu về giá trị của một loài cây, về hương vị của một loại quả và quan trọng hơn cả là từ cây nho, trái nho, rượu nho, khách thập phương đã hiểu ít nhiều về vùng đất và con người Ninh Thuận. Vì rằng vị của nho là kết tinh của nắng gió, của thổ nhưỡng riêng có của Ninh Thuận. Vị của nho không đơn thuần là vị của một loại quả mà là vị “đời”. Đó là vị ngọt ngào trên môi cười của những nông dân khi mùa màng bội thu, đó là vị mặn đắng của những giọt mồ hôi, những giọt nước mắt hằn lên gương mặt nhọc nhằn của nông dân những khi thời tiết “thiếu nắng thừa mưa”.
Thật vậy, để có được một giàn nho bắt mắt với những chùm trái căng mọng đo đỏ, xanh xanh, người dân đã phải đổ biết bao công sức và đối mặt với biết bao rủi ro. Nhưng chính sự “đỏng đảnh” của một loại cây “nắng không ưa mưa không chịu”, chính sự thách thức của vùng đất nổi tiếng khắc nghiệt đã trở thành những động lực để người dân phấn đấu vươn lên chính mình và hoàn cảnh. Do vậy những khi được mùa họ nâng niu từng chùm quả một như nâng niu những thành quả đáng trân trọng đồng thời như đang gửi gắm vào sản phẩm ấy biết bao tâm tư bao nỗi niềm vừa dân dã nhưng cũng thật nhất và chân chất nhất.
Du khách mua nho Ninh Thuận làm quà cho người thân. Ảnh: Sơn Ngọc
Sự kết hợp hài hòa giá trị kinh tế với nét văn hóa độc đáo đã tạo cho nho trở thành một sản phẩm du lịch đặc biệt. Nếu ai đã từng đến Phan Rang thì không thể không tham quan những đền tháp Chăm uy nghi cổ kính, những làng nghề thủ công truyền thống, những bãi biển thanh bình, thưởng thức đặc sản biển và có lẽ cũng không quên ghé thăm những giàn nho trĩu quả, tự tay lựa chọn và mua về một vài chùm quả ngon ngọt làm quà. Do vậy có thể nói nho không chỉ là một loại cây đặc sản mang lại nguồn lợi kinh tế mà nho, những vườn nho mướt mát còn là một trong những điểm đến của các tour du lịch tham quan Ninh Thuận.
Những ngày tháng 7 sắp tới, từ 17-19/7/2014, sẽ là điểm mốc khó quên trong lịch sử phát triển cây nho tại vùng đất Ninh Thuận. Đó là thời gian diễn ra lễ hội Nho và Vang quốc tế như một cách đánh dấu sự có mặt của cây nho tại vùng quê nắng gió này. Đồng thời đây cũng là dịp quảng bá hình ảnh nho, thương hiệu nho, hương vị nho đến bạn bè trong và ngoài nước. Liệu rằng lễ hội này sẽ khơi dậy những tiềm năng độc đáo của trái nho, sẽ mang lại hướng phát triển kinh tế bền vững cho những nông dân trồng nho, sẽ mang đến cho du lịch tỉnh nhà những bước đột phá mới... Câu trả lời nằm ở tương lai nhưng điều chúng tôi muốn khẳng định không đâu khác chính vị “đời” độc đáo ở trái nho và rượu vang nho sẽ mang lại cho du khách một lễ hội đầy nồng nàn và quyến rũ.
Phạm Thị Tính
(Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ninh Thuận)