Trong xu hướng cảnh toàn cầu hóa nói chung, chúng ta càng nhận thức tầm quan trọng của việc học các KNS để ứng phó với sự thay đổi, biến động của môi trường kinh tế- xã hội và thiên nhiên. Đặc biệt là lứa tuổi dậy thì, khi các em bước vào giai đoạn khủng hoảng lứa tuổi quan trọng của cuộc đời. Từ đó cho thấy, tuổi trẻ hiện nay phải đương đầu với nhiều vấn đề tâm lý xã hội phức tạp trong cuộc sống. Ngoài kiến thức, mỗi học sinh (HS) cần trang bị cho mình những KNS để ngày càng hoàn thiện bản thân và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội. Mục tiêu giáo dục KNS cho HS trung học là giúp các em có khả năng:
- Làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống hằng ngày.
- Rèn cách sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng.
- Mở ra cơ hội, hướng suy nghĩ tích cực và tự tin, tự quyết định và lựa chọn những hành vi đúng đắn.
Các em học sinh Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn chia sẻ kinh nghiệm học tập.
Ảnh: Sơn Ngọc
Như chúng ta đã biết, khoảng cách giữa nhận thức và hành động luôn khá lớn. Việc giáo dục KNS cho HS cần phải khơi gợi và phát huy sự tham gia của các em trên cơ sở có sự hướng dẫn của giáo viên. Không nên giáo dục theo cách áp đặt ý kiến hay suy nghĩ chủ quan của giáo viên cũng như người lớn. KNS cần được xây dựng trên những tình huống cụ thể, gắn với đời sống thực, trong một môi trường an toàn, lành mạnh để các em có thể hiểu và thực hành. KNS được hình thành và củng cố qua quá trình thực hành và trải nghiệm của bản thân, giúp cho mỗi cá nhân nâng cao năng lực ứng phó trong mọi tình huống căng thẳng mà mỗi người gặp phải hằng ngày. Bản thân KNS có tính hành vi. Vì vậy, các KNS cho phép chúng ta chuyển dịch kiến thức (cái chúng ta biết), thái độ và giá trị (cái chúng ta nghĩ/cảm thấy/tin tưởng) thành hành động (cái cần làm và cách cần làm nó) theo xu hướng tích cực và mang tính chất xây dựng. Như vây, KNS sẽ như những nhịp cầu bắt qua khoảng cách từ giữa kiến thức, sự hiểu biết đến những hành vi có lợi cho sức khỏe và cuộc sống của mỗi người. Những người có KNS là những người biết làm cho mình và người khác cùng hạnh phúc. Họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính họ. KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội, ngăn ngừa các vấn đề có hại cho sức khỏe, xã hội và bảo vệ quyền con người. Các cá nhân thiếu KNS là một nguyên nhân làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội. Giáo dục KNS có thể thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực và do vậy sẽ giảm bớt tệ nạn xã hội. Giáo dục KNS giúp con người sống an toàn, lành mạnh và có chất lượng trong một xã hội hiện đại. Giáo dục KNS còn giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con người, quyền công dân được ghi trong luật pháp Việt Nam và quốc tế.
(Theo Cẩm nang Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học, NXB Giáo dục 2010).
Đặng Quang Sơn