Cùng với quân dân cả nước, sáng ngày 2-9-1945, tại Hoàng Cung-Mỹ Đức (nay là Sân vận động tỉnh, phường Phước Mỹ, Tp. Phan Rang-Tháp Chàm), nhân dân tỉnh ta tổ chức mít-tinh trọng thể, tưng bừng đón chào ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố với thế giới nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Khu vực Hoàng Cung-Mỹ Đức được trang hoàng lộng lẫy, với băng cờ, khẩu hiệu đầy đủ, người làng nào đi theo làng ấy, dẫn đầu là người phụ trách Việt Minh và Ủy ban. Đoàn nào cũng có băng cờ, khẩu hiệu và vừa đi, vừa hô vang “Nhiệt liệt chào mừng ngày Quốc khánh đầu tiên”, “Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm!”, “Hồ Chí Minh muôn năm!”. Hàng vạn đồng bào các dân tộc, các giới trong tỉnh tập trung về khu vực Hoàng Cung-Mỹ Đức dự cuộc mít-tinh để chào đón chính quyền về tay Nhân dân.
Ông Nguyễn Bình Chánh đang kể lại không khí ngày Quốc khánh đầu tiên. Ảnh: XB
Cùng với cả nước, sự kiện Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 là mốc son chói lọi trong lịch sử Đảng bộ, quân dân tỉnh Ninh Thuận. Sau khi tái lập tỉnh, ngày 15-1-1999, HĐND thị xã Phan Rang-Tháp Chàm khóa VI (nay là Tp. Phan Rang-Tháp Chàm) đã ban hành Nghị quyết đặt tên đoạn Quốc lộ 27 từ Km 00 điểm tiếp nối với đường Thống Nhất đến ngã 3 phi trường, đoạn tiếp nối giữa Quốc lộ 27 với đường Bác Ái thành tên đường 21 Tháng 8. Đây là con đường ghi lại sự kiện lịch sử tiêu biểu ngày nổ ra khởi nghĩa giành chính quyền cấp tỉnh Ninh Thuận về tay Nhân dân (21-8-1945). Sự kiện lịch sử này là đỉnh cao của phong trào cách mạng, ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân Ninh Thuận.
Theo dòng ký ức ông Nguyễn Bình Chánh, từ sau ngày khởi nghĩa giành chính quyền 21-8, không khí tổng khởi nghĩa lan rộng, khắp nơi trong tỉnh háo hức rèn sắm vũ khí, rải truyền đơn, may cờ đỏ sao vàng, mít-tinh, diễu hành biểu dương lực lượng cách mạng. Riêng tại khu vực Tháp Chàm, để chuẩn bị cho ngày 2-9, công nhân và thanh niên tham gia khởi nghĩa ở khu vực này chia nhau từng tốp đi vận động các gia đình may cờ Tổ quốc, đồng thời thông báo rộng rãi cho mọi người dân về lễ mít-tinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập. Ông Chánh tự hào: Đúng 4 giờ sáng ngày 2-9, toàn thể nhân dân, công-nông-binh-trí thức từ khu vực Tháp Chàm tập hợp kèn, trống đánh vang, đuốc sáng trời, từng đoàn người rầm rập kéo về dự mít-tinh Hoàng Cung-Mỹ Đức. Đi sớm như vậy nhưng đến nơi tổ chức, khu vực đã là cả một “biển người”.
Sau lễ mít-tinh đó, cùng với cả nước, quân và dân Ninh Thuận đã bước vào các cuộc kháng chiến cứu quốc vĩ đại, góp phần làm nên Đại thắng mùa xuân lịch sử năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, chung sức xây dựng Tổ quốc ngày càng giàu đẹp, ấm no. Cũng từ đó, hằng năm đúng vào ngày 2-9, các địa phương, đơn vị trong tỉnh đều tùy vào tình hình chiến sự (những năm chiến tranh) và những năm sau giải phóng vẫn tổ chức lễ kỷ niệm Quốc khánh với niềm tự hào về mốc son lịch sử này.
Là nhân chứng lịch sử, tham gia cách mạng trước năm 1945, đi qua các cuộc trường chinh kháng chiến, chứng kiến lịch sử của đất nước giành những thắng lợi vinh quang, nhưng đối với ông Chánh kỷ niệm ngày Quốc khánh mang một ý nghĩa hết sức đặc biệt đối với dân tộc Việt Nam nói chung, cá nhân ông nói riêng. Bởi khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công tạo ra bước ngoặt lớn lao mở đầu thời kỳ phát triển rực rỡ của dân tộc. Đồng bào các dân tộc từ thân phận nô lệ, mất nước trở thành người làm chủ quê hương, đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Tổ quốc Việt Nam đã độc lập, tự do, khát vọng hòa bình và tinh thần bất diệt của Tuyên ngôn độc lập ngày 2-9-1945 mãi mãi khắc sâu vào trái tim và khối óc của mỗi con người Việt Nam.
Năm nào cũng vậy, cứ đến dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh (2-9), ông Chánh lại được Đoàn Thanh niên các cấp mời giao lưu các hoạt động về nguồn. Ông lại mang những hồi ức của mình kể lại cho thế hệ trẻ nghe về một thời hào hùng lịch sử đất nước. Với ông, mỗi lần kỷ niệm ngày độc lập là một lần nhắc nhở chúng ta, nhắc nhở thế hệ trẻ thêm yêu quý thành quả độc lập, tự do và sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nền độc lập, tự do, chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Xuân Bính